ده‌ستپێكردنی شتێكه يان هه‌ڵێنجانی ، بۆ نمونه كاتێك ده‌ڵێن فڵانه كه‌س ئه‌وه‌ی داهێنا ، جا ئه‌م به كردار
يان گفتار بێت ، وا ده‌ستی به شتێك كرد پێشتر نمونه‌ی نه‌بووه ، واته داهێنه‌ر ئه‌و كه‌سه‌يه توانای گۆڕينی
شته‌كانی هه‌يه ٠
سه‌ره‌تای داهێنان يان ئه‌وه‌تا پێكهێنانه يان بوونێكی نوێيه يان ڕوودان و بونی زه‌مانه‌يه ٠يان هه‌ردوكيان كه
ئه‌مه‌يان له‌سه‌ر خوڵقاندن وه‌ستاوه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆربه‌ی بيرمه‌ندان له‌سه‌ر ئه‌وه رێكه‌وتوون كه ئه‌فراندن
بريتيه له داهێنانی شتێك كه ده‌بێت نوێ بێ له داڕشتندا ، جا ئه‌گه‌ر توخمه‌كانی پێشتر هه‌بوبێت وه‌ك
ئه‌فراندنی كارێكی زانستی يان هونه‌ری يان ئه‌ده‌بی ٠
ئه‌فراندن له ده‌رووننزانی دا : مانای داهێنانی چاره‌سه‌ریی نوێيه له كۆمه‌ڵگا بۆ گرفتێكی دياريكراو قبوڵی
بكات چه‌نده‌ها پيناسه هه‌ن له‌وانه دكتۆر ( عه‌لی ئه‌لحه‌مادی ) وای پێناسه ده‌كات كه ئه‌فراندن :
بريتيه له تێكه‌ڵێك له ئه‌ندێشه‌ی زانستی نه‌رم بۆ په‌ره‌پێدانی فكره‌يه‌كی كۆن يان دۆزينه‌وه‌ی فكره‌يه‌كی
نوێ ، جا ئه‌و فكره‌يه چه‌نديش بچوك بێت ، كه به‌رهه‌مێكی جياكارانه‌ی ناباو ده‌توانين به‌كاری بهێنين
يان جێ به جێ بكه‌ين ٠
كه‌واته ئه‌فراندن به‌رهه‌مهێنانی فكره‌ی نوێيه كه له ده‌ره‌وه‌ی شياوه‌وه‌يه ، به مه‌رجێك ده‌بێت ئه‌و
بيركردنه‌وه‌يه به‌سود بێت كه هه‌ندێك جار ئه‌فراندن له بوارێكدا كاولكاری و نه‌هامه‌تی به‌دوای خۆيدا
ده‌هێنێت و ده‌بيێته هۆی نانه‌وه‌ی پشێوی وه‌ك له بواری به‌رهه‌م هێنانی چه‌كی كۆكوژی يان داهێنانی
چه‌كی سه‌ربازی نوێ يان دۆزينه‌وه‌ی چه‌كی بايڵۆژی و چه‌نده‌ها بواری داهێنان كه جگه له زيان هيچی تر
بۆ مرۆڤايه‌تی به‌رهه‌م ناهێنێت ٠
ئه‌گه‌ر بڵێين كه‌سێك شێوازێكی نوێی دۆزيوه‌ته‌وه بۆ بڕی تێچون يان پته‌وكردنی به‌رهه‌م ، يان كه‌سێك
هه‌ندێك چاره‌سه‌ری داهێنا بۆ هه‌ندێك گرفت كه به‌ره‌و ڕووی ده‌بێته‌وه ده‌توانين بڵێين ئه‌مه ئه‌فراندنه ٠
ئه‌فرێنه‌ر كێ يه ؟
هه‌ندێك له خه‌ڵكی بڕوايان وايه مرۆڤی ئه‌فرێنه‌ر خۆی به ئه‌فرێنه‌ری له دايك بووه ، به‌ڵام ئه‌وه‌يان
تێگه‌يشتنێكی ته‌واو نييه ، هه‌موو كه‌سێك توانای داهێنانی هه‌يه ئه‌گه‌ر خۆی بيه‌وێت واته ئه‌فراندن
به گروپێكه‌وه جگه له‌وانی تر په‌يوه‌ست نييه ، هه‌موان ده‌توانن ئه‌فرێنه‌ر بن ئه‌گه‌ر بيانه‌وێت ٠
سيماكانی كه‌سی ئه‌فرێنه‌ر
ئه‌فراندن هه‌ڵسوكه‌وتی مرۆيی له راده‌به‌ده‌ره و له ناخی مرۆڤدا خۆی شاردۆته‌وه ، له حاله‌تی هاندانی
درك پێكراودا به ئاگاداريه‌وه هه‌سته‌كان ده‌وروژێنێت ، ئه‌ويش به هۆی چه‌نده‌ها هۆكاری نوێ وه ، تاكو
تاكه كه‌سی جياوازمان ده‌ستكه‌وێت ، كه هێزی ئاماده‌يی هه‌ميشه‌يی و زيندوويه‌تی ئه‌قلی ناوه‌وه‌يان
هه‌يه ، ده‌توانن باشترين چاره‌سه‌ر و گونجاوترينيان ده‌ست بكه‌وێت ، ئه‌ويش له كۆی ئه‌و هه‌موو
هه‌ڵبژاردنه‌ی له‌به‌ر ده‌ستياندا هه‌يه يان هه‌ڵنجانی كۆمه‌لێك تێڕوانين و داهێنانی پێش وه‌خت بۆ
پرسياره‌كان ، وا باس كراوه كه وه‌ڵام دانه‌وه‌يان مه‌حاله ٠
له‌به‌ر ئه‌وه ئه‌فراندن به‌هره‌يه‌كی شاراوه‌يه له ناخی هه‌موو مرۆڤێكدا وه‌سف ده‌كرێت وه‌ك هه‌موو به‌هره
شاراوه‌كانی تر ، پێويستی به وروژاندن و پاك كردنه‌وه و موماره‌سه‌ی جۆری به‌رده‌وام هه‌يه ، تاكو ببێته
ده‌ستكه‌وتێكی ئێستايی و ببێته به‌رهه‌مێكی نوێ ٠
ئه‌گه رچی هه‌ندێك كه‌س هه‌ن توانا و قابليه‌تی ئه‌فرێنه‌رانه‌يان له بواری هه‌ڵوێستی له‌ناكاو و يان له
دۆخی شڵۆقدا ده‌رده‌كه‌وێت ، ئه‌مانه ده‌بێت زياتر خۆيان ئاراسته بكه‌ن و ئاگايان له تواناكانيان بێت ، هه‌روه‌ها
شێوازی هه‌ڵسوكه‌وتيان بگۆڕن تاكو له‌گه‌ڵ ئه‌و سيفه‌ته‌دا گونجاو بيت كه هه‌لييان گرتووه ٠
١- هه‌ستياری :
مانای هۆشدارييه به گرفته‌كان و هه‌ڵوێستێكی دياريكراو به هه‌موو ڕه‌هه‌ند و هۆكاره‌كانی كاريگه‌ری
تێده‌كات ، هه‌روه‌ها به‌وپه‌ڕی سنگ فراوانييه‌وه گفتوگۆی ده‌رباره بكرێت و به شێوه‌يه‌كی ئيجابی
مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت ، تاكو نه‌بێته قه‌يرانی قورس و ئه‌فرێنه‌ر تووشی داڕمان و هه‌ستی شكست
بكات و له زۆرجاردا بزانێت كه‌م و كوڕتی هه‌يه ، به پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌وه ، ئه‌مان هه‌ست به تێك
شكان بكه‌ن و به خۆياندا بچنه‌وه ٠
٢- توانای كرانه‌وه :
بريتيه له‌و توانايه‌ی ژماره‌يه‌كی زۆر بيركردنه‌وه و وێناكردنی ئه‌فرێنه‌رانه بهێنێت ، ئه‌ويش له ماوه‌يه‌كی
زه‌مه‌نی كورتدا ، كرانه‌وه زۆر بوار ده‌گرێته‌وه له‌وانه :
* زمان پرژان :
واته خێرايی له‌به‌رهه‌م هێنانی وشه يان يه‌كه‌ی گوزاره ، ئه‌ويش به پێی كۆمه‌ڵێك مه‌رجی دياريكراو له
بوونياد و پێكهاته‌يدا ٠
* بير فراوانی
واته خێرايی به‌رهه‌م هێنانی ژماره‌يه‌كی زۆر بيركردنه‌وه و وێنه‌ی فكری ، له‌يه‌ك هه‌ڵوێستدا ٠
* فراوانی گوزاره‌كردن :
واته‌توانای گوزارشت كردن له بيركردنه‌وه‌كان و ئاسان داڕشتنی به وشه يان وێنه‌ی گوزاری ده‌رباره‌ی
ئه‌و فكرانه ، به شێوه‌يه‌ك به ئه‌وانی تره‌وه به‌سترا بێت و بۆی گونجاو بێت ٠
٣- نه‌رم و نيانی :
بريتيه له توانای ئه‌قل بۆ خۆ گه‌نجان له‌گه‌ڵ گۆردراو و هه‌ڵوێسته نوێيه‌كانی دێته پێشێ ، هه‌روه‌ها
گواستنه‌وه له گۆشه‌ی مردووه‌وه بۆ گۆشه‌ی ئازاد كه بچێته ناو كرده‌ی به‌ره‌نگارييه‌وه ٠
٤- ڕه‌سه‌نايه‌تی :
مانای پێشكه‌ش كردنی به‌رهه‌می داهێنراو له‌گه‌ڵ ئامانجه‌كه‌دا گونجاو بێت ، يان له‌گه‌ڵ ئه‌و ئه‌ركه‌ی
كاری بۆ ده‌كات ٠
٥- به‌رچاو ڕونی :
واته ده‌بێت خاوه‌نی تێڕوانينێكی تيژ بێت و هه‌موو به‌رجه‌سته ته‌قليديه‌كان ببڕێت ، ده‌ره‌نجامه‌كانی
پێِتر بخوێنه‌وه و ئه‌ڵته‌رناتيفی پێويست بۆ هه‌موو گريمانه چاوه‌ڕوانكراوه‌كان بده‌يت ٠
سه‌رچاوه / شه‌قڵاوه پۆست
يان گفتار بێت ، وا ده‌ستی به شتێك كرد پێشتر نمونه‌ی نه‌بووه ، واته داهێنه‌ر ئه‌و كه‌سه‌يه توانای گۆڕينی
شته‌كانی هه‌يه ٠
سه‌ره‌تای داهێنان يان ئه‌وه‌تا پێكهێنانه يان بوونێكی نوێيه يان ڕوودان و بونی زه‌مانه‌يه ٠يان هه‌ردوكيان كه
ئه‌مه‌يان له‌سه‌ر خوڵقاندن وه‌ستاوه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆربه‌ی بيرمه‌ندان له‌سه‌ر ئه‌وه رێكه‌وتوون كه ئه‌فراندن
بريتيه له داهێنانی شتێك كه ده‌بێت نوێ بێ له داڕشتندا ، جا ئه‌گه‌ر توخمه‌كانی پێشتر هه‌بوبێت وه‌ك
ئه‌فراندنی كارێكی زانستی يان هونه‌ری يان ئه‌ده‌بی ٠
ئه‌فراندن له ده‌رووننزانی دا : مانای داهێنانی چاره‌سه‌ریی نوێيه له كۆمه‌ڵگا بۆ گرفتێكی دياريكراو قبوڵی
بكات چه‌نده‌ها پيناسه هه‌ن له‌وانه دكتۆر ( عه‌لی ئه‌لحه‌مادی ) وای پێناسه ده‌كات كه ئه‌فراندن :
بريتيه له تێكه‌ڵێك له ئه‌ندێشه‌ی زانستی نه‌رم بۆ په‌ره‌پێدانی فكره‌يه‌كی كۆن يان دۆزينه‌وه‌ی فكره‌يه‌كی
نوێ ، جا ئه‌و فكره‌يه چه‌نديش بچوك بێت ، كه به‌رهه‌مێكی جياكارانه‌ی ناباو ده‌توانين به‌كاری بهێنين
يان جێ به جێ بكه‌ين ٠
كه‌واته ئه‌فراندن به‌رهه‌مهێنانی فكره‌ی نوێيه كه له ده‌ره‌وه‌ی شياوه‌وه‌يه ، به مه‌رجێك ده‌بێت ئه‌و
بيركردنه‌وه‌يه به‌سود بێت كه هه‌ندێك جار ئه‌فراندن له بوارێكدا كاولكاری و نه‌هامه‌تی به‌دوای خۆيدا
ده‌هێنێت و ده‌بيێته هۆی نانه‌وه‌ی پشێوی وه‌ك له بواری به‌رهه‌م هێنانی چه‌كی كۆكوژی يان داهێنانی
چه‌كی سه‌ربازی نوێ يان دۆزينه‌وه‌ی چه‌كی بايڵۆژی و چه‌نده‌ها بواری داهێنان كه جگه له زيان هيچی تر
بۆ مرۆڤايه‌تی به‌رهه‌م ناهێنێت ٠
ئه‌گه‌ر بڵێين كه‌سێك شێوازێكی نوێی دۆزيوه‌ته‌وه بۆ بڕی تێچون يان پته‌وكردنی به‌رهه‌م ، يان كه‌سێك
هه‌ندێك چاره‌سه‌ری داهێنا بۆ هه‌ندێك گرفت كه به‌ره‌و ڕووی ده‌بێته‌وه ده‌توانين بڵێين ئه‌مه ئه‌فراندنه ٠
ئه‌فرێنه‌ر كێ يه ؟
هه‌ندێك له خه‌ڵكی بڕوايان وايه مرۆڤی ئه‌فرێنه‌ر خۆی به ئه‌فرێنه‌ری له دايك بووه ، به‌ڵام ئه‌وه‌يان
تێگه‌يشتنێكی ته‌واو نييه ، هه‌موو كه‌سێك توانای داهێنانی هه‌يه ئه‌گه‌ر خۆی بيه‌وێت واته ئه‌فراندن
به گروپێكه‌وه جگه له‌وانی تر په‌يوه‌ست نييه ، هه‌موان ده‌توانن ئه‌فرێنه‌ر بن ئه‌گه‌ر بيانه‌وێت ٠
سيماكانی كه‌سی ئه‌فرێنه‌ر
ئه‌فراندن هه‌ڵسوكه‌وتی مرۆيی له راده‌به‌ده‌ره و له ناخی مرۆڤدا خۆی شاردۆته‌وه ، له حاله‌تی هاندانی
درك پێكراودا به ئاگاداريه‌وه هه‌سته‌كان ده‌وروژێنێت ، ئه‌ويش به هۆی چه‌نده‌ها هۆكاری نوێ وه ، تاكو
تاكه كه‌سی جياوازمان ده‌ستكه‌وێت ، كه هێزی ئاماده‌يی هه‌ميشه‌يی و زيندوويه‌تی ئه‌قلی ناوه‌وه‌يان
هه‌يه ، ده‌توانن باشترين چاره‌سه‌ر و گونجاوترينيان ده‌ست بكه‌وێت ، ئه‌ويش له كۆی ئه‌و هه‌موو
هه‌ڵبژاردنه‌ی له‌به‌ر ده‌ستياندا هه‌يه يان هه‌ڵنجانی كۆمه‌لێك تێڕوانين و داهێنانی پێش وه‌خت بۆ
پرسياره‌كان ، وا باس كراوه كه وه‌ڵام دانه‌وه‌يان مه‌حاله ٠
له‌به‌ر ئه‌وه ئه‌فراندن به‌هره‌يه‌كی شاراوه‌يه له ناخی هه‌موو مرۆڤێكدا وه‌سف ده‌كرێت وه‌ك هه‌موو به‌هره
شاراوه‌كانی تر ، پێويستی به وروژاندن و پاك كردنه‌وه و موماره‌سه‌ی جۆری به‌رده‌وام هه‌يه ، تاكو ببێته
ده‌ستكه‌وتێكی ئێستايی و ببێته به‌رهه‌مێكی نوێ ٠
ئه‌گه رچی هه‌ندێك كه‌س هه‌ن توانا و قابليه‌تی ئه‌فرێنه‌رانه‌يان له بواری هه‌ڵوێستی له‌ناكاو و يان له
دۆخی شڵۆقدا ده‌رده‌كه‌وێت ، ئه‌مانه ده‌بێت زياتر خۆيان ئاراسته بكه‌ن و ئاگايان له تواناكانيان بێت ، هه‌روه‌ها
شێوازی هه‌ڵسوكه‌وتيان بگۆڕن تاكو له‌گه‌ڵ ئه‌و سيفه‌ته‌دا گونجاو بيت كه هه‌لييان گرتووه ٠
١- هه‌ستياری :
مانای هۆشدارييه به گرفته‌كان و هه‌ڵوێستێكی دياريكراو به هه‌موو ڕه‌هه‌ند و هۆكاره‌كانی كاريگه‌ری
تێده‌كات ، هه‌روه‌ها به‌وپه‌ڕی سنگ فراوانييه‌وه گفتوگۆی ده‌رباره بكرێت و به شێوه‌يه‌كی ئيجابی
مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت ، تاكو نه‌بێته قه‌يرانی قورس و ئه‌فرێنه‌ر تووشی داڕمان و هه‌ستی شكست
بكات و له زۆرجاردا بزانێت كه‌م و كوڕتی هه‌يه ، به پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌وه ، ئه‌مان هه‌ست به تێك
شكان بكه‌ن و به خۆياندا بچنه‌وه ٠
٢- توانای كرانه‌وه :
بريتيه له‌و توانايه‌ی ژماره‌يه‌كی زۆر بيركردنه‌وه و وێناكردنی ئه‌فرێنه‌رانه بهێنێت ، ئه‌ويش له ماوه‌يه‌كی
زه‌مه‌نی كورتدا ، كرانه‌وه زۆر بوار ده‌گرێته‌وه له‌وانه :
* زمان پرژان :
واته خێرايی له‌به‌رهه‌م هێنانی وشه يان يه‌كه‌ی گوزاره ، ئه‌ويش به پێی كۆمه‌ڵێك مه‌رجی دياريكراو له
بوونياد و پێكهاته‌يدا ٠
* بير فراوانی
واته خێرايی به‌رهه‌م هێنانی ژماره‌يه‌كی زۆر بيركردنه‌وه و وێنه‌ی فكری ، له‌يه‌ك هه‌ڵوێستدا ٠
* فراوانی گوزاره‌كردن :
واته‌توانای گوزارشت كردن له بيركردنه‌وه‌كان و ئاسان داڕشتنی به وشه يان وێنه‌ی گوزاری ده‌رباره‌ی
ئه‌و فكرانه ، به شێوه‌يه‌ك به ئه‌وانی تره‌وه به‌سترا بێت و بۆی گونجاو بێت ٠
٣- نه‌رم و نيانی :
بريتيه له توانای ئه‌قل بۆ خۆ گه‌نجان له‌گه‌ڵ گۆردراو و هه‌ڵوێسته نوێيه‌كانی دێته پێشێ ، هه‌روه‌ها
گواستنه‌وه له گۆشه‌ی مردووه‌وه بۆ گۆشه‌ی ئازاد كه بچێته ناو كرده‌ی به‌ره‌نگارييه‌وه ٠
٤- ڕه‌سه‌نايه‌تی :
مانای پێشكه‌ش كردنی به‌رهه‌می داهێنراو له‌گه‌ڵ ئامانجه‌كه‌دا گونجاو بێت ، يان له‌گه‌ڵ ئه‌و ئه‌ركه‌ی
كاری بۆ ده‌كات ٠
٥- به‌رچاو ڕونی :
واته ده‌بێت خاوه‌نی تێڕوانينێكی تيژ بێت و هه‌موو به‌رجه‌سته ته‌قليديه‌كان ببڕێت ، ده‌ره‌نجامه‌كانی
پێِتر بخوێنه‌وه و ئه‌ڵته‌رناتيفی پێويست بۆ هه‌موو گريمانه چاوه‌ڕوانكراوه‌كان بده‌يت ٠
سه‌رچاوه / شه‌قڵاوه پۆست
No comments:
Post a Comment